Anna-Laura van Eeden is intensief jongerenschuldhupverlener bij PuurZuid (schuldhulpverlening gemeente Amsterdam stadsdeel West). Zij vertelt over haar ervaringen als schuldhulpverlener.

Iedereen kan met schulden te maken krijgen. Ik help jongeren tussen de 18 en 27 jaar met hun financiën. De hulpvragen die ik dagelijks krijg, zijn divers. Ik bied hulp bij het oplossen van problematische schulden en voer een eenmalig adviesgesprek. In sommige gevallen is een adviesgesprek al voldoende om ervoor te zorgen dat een schuld niet uitgroeit tot een problematische schuld. Op basis van de problematiek wordt besloten of er wel of geen vervolgtraject wordt gestart.  Het belangrijkste is om een duurzame oplossing te creëren om zo in de toekomst problemen te voorkomen.

 

Wat is het moment waarop iemand met financiële problemen met jou in contact komt?

Dat is heel verschillend. Ketenpartners, denk aan zorgaanbieders en het werkplein van de gemeente, signaleren een schuldenlast en verwijzen cliënten naar ons door. Mensen kunnen zich ook zelf aanmelden voor hulp.

Schulden kunnen uiteenlopend zijn. Een nog niet betaalde rekening van 100 euro kan voor de persoon die het treft, voelen als een problematische schuld. Het is belangrijk dit we ons dit realiseren bij het bieden van hulp. Het probleem erkennen en de jongeren het gevoel geven dat ze gezien worden. De connectie leggen en tevens een vertrouwensband proberen op te bouwen zijn essentiële onderdelen van het werk.

 

Wat is kenmerkend aan de doelgroep jongeren?

Bij de meeste mensen met schulden is er sprake van stress en schaamte. Jongeren zijn vaak ongeduldig en willen direct resultaat zien. Vaak is hun leven nog heel veranderlijk: ze wonen nog bij hun ouders, gaan het huis uit en komen weer terug, ze hebben werk of willen weer studeren. Een snelle doorloop van hulp is belangrijk om ze betrokken te blijven houden. Motivatie speelt hierin een belangrijke rol. Veel jongeren overzien niet wat een bepaalde gebeurtenis of keuze betekent voor de toekomst. We willen de intrinsieke motivatie aanwakkeren zodat ze vanuit zichzelf gaan en willen veranderen in hun gedrag. Alleen dan is de gedragsverandering duurzaam.

In de reguliere schuldhulpverlening zie je dat mensen vaak al lang in de problemen zitten en zelf gemotiveerd zijn om eruit te komen. Ze komen afspraken na en zien toekomstperspectief. Mijn ervaring is dat jongeren meer in het moment leven en meer een korte termijn visie hebben. Ik ben blij met het nieuwe initiatief “Jongeren Schuldenvrije Start” van de gemeente Amsterdam omdat dit de jongere wel toekomstperspectief kan bieden.

 

Wat is je aanpak en wat zie je zodra je hulp verleent?

Ik vind het belangrijk een vertrouwensband op te bouwen. Bij het eerste gesprek stel ik de vraag; ‘Wat verwacht je van de schuldhulpverlening en wat wil je ermee bereiken?’ Ik geef ook altijd aan dat het moeilijker gaat worden dan je eerst dacht en vraag vol te houden.

Door interesse te tonen en er achter te komen wie iemand is en wat zijn/haar doelen zijn, bouw je aan vertrouwen. Dat is belangrijk om uitval te voorkomen. Na de inventarisatie en het in kaart brengen van de situatie gaan we verder en bepalen we wat er moet gebeuren. Kunnen we betalingsregelingen treffen, moeten we een saneringskrediet aanvragen? Het is een lastige fase, omdat elke procedure tijd kost. In de praktijk betekent dit, als je een problematische schuld hebt, je soms wel 4 tot 5 jaar bezig bent met het aflossen van je schulden tot je helemaal schuldenvrij bent.

 

Wie onderhoudt het contact met de schuldeisers en hoe weten zij van jouw hulpverlening?

Vaak heeft de persoon die bij mij komt al contact gehad met schuldeisers. Soms hebben ze ook al een regeling getroffen, maar er niet meer naar gekeken. We maken een overzicht van de schuldeisers. Waar mogelijk probeer ik de persoon zelf in actie te laten komen. Het eerste contact is meestal telefonisch, daarna via e-mail. Soms neem ik zaken even over, om de stress weg te halen. De bedoeling is dat iemand met financiële problemen het weer zelf kan, om dat te bereiken geef ik veel begeleiding. Indien dit niet mogelijk is, dan neem ik de contacten over.

 

Jij zoekt naar een duurzame oplossing, wat kun je daarover vertellen?

Een duurzame oplossing is belangrijk. Je kunt een saneringskrediet aanvragen, dan lijkt het snel opgelost. Maar wat ligt er onder de schuldenproblematiek? Bij jongeren is het vaak het geval dat ze niet weten hoe ze hun financiën moeten beheren, hoe om te gaan met geld, hoe rekeningen te betalingen en hoe te sparen. Wanneer je dit niet aanpakt, komen ze weer terug met een schuldhulpvraag. Ik besteed veel tijd aan het voortraject: betaal je rekeningen, kom je afspraken na, lever je stukken op tijd in etc. In sommige gevallen is budgetbeheer een tijdelijke oplossing, maar wel met het doel er daarna zelf klaar voor te zijn.

 

Zie jij in de praktijk een relatie tussen corona en schulden bij je cliënten?

Ja ik zie zeker een relatie. Er is een toename in de bijstandsaanvragen en Werkloosheidswet aanvragen bij het UWV.

Bijvoorbeeld: iemand heeft flexwerk, een studieschuld en huur en kan het financieel net bolwerken. Veel flexwerk is komen te vervallen en nieuw werk is moeilijk te krijgen. Daarmee ontstaan eigenlijk direct betalingsachterstanden. Er is geen geld om rekeningen te betalen en de procedure voor de aanvraag van een uitkering kost tijd. En vaak ontstaat daar vertraging omdat benodigde stukken niet op tijd aangeleverd worden door de aanvrager. Je ontvangt het geld wel met terugwerkende kracht, maar als je tussentijds niets doet kunnen er schulden ontstaan. Vooral bij jongeren zien we dit nu, het ging net met DUO en flexwerk. Door corona is flexwerk vaak vervallen en ontstaan er meteen achterstanden in de huur en zorgpremies. We zien dit overigens ook bij thuiswonende jongeren, zij kunnen bijvoorbeeld hun telefoonabonnement of zorgpremie niet meer betalen. Dit levert enorm veel stress op.

Mijn advies: blijf alert en blijf contact onderhouden met instanties waar je een betalingsachterstand bij opgelopen hebt. En als je het even niet meer weet: zoek hulp. Wacht niet te lang. De meeste mensen wachten te lang, met alle gevolgen van dien….. Mensen vinden het vaak moeilijk om hulp te vragen, maar het is nog moeilijker om later uit de schulden te komen als het hoog is opgelopen!

 

In hoeverre kan Schuldenwijzer bijdragen aan jouw hulpverleningstraject?

Een oplossing zoals het inloggen bij www.schuldenwijzer.nl waar direct een overzicht wordt gegeven, is fijn. Het helpt schuldhulpverleners om efficiënter en effectiever te werken. Het is voor iedere doelgroep toegankelijk, niet alleen jongeren. We zien vaak dat wanneer een traject van hulpverlening te lang duurt, jongeren uitvallen. Als je met één oogopslag kunt zien waar bepaalde schulden liggen en daardoor de duur van het traject wordt verkort, dan denk ik dat ook een deel van de uitval voorkomen kan worden.

Op dit moment kun je alleen de beslagen op inkomsten zien. Het zou fijn zijn wanneer dit uitgebreid zou kunnen worden met meer schuldinformatie. Bij de jongere doelgroep is er iets minder vaak sprake van beslaglegging.

 

Wat is zelfredzaamheid volgens jou en hoe kan Schuldenwijzer hier aan bijdragen?

Zelfredzaamheid is dat je het niet alleen zelf kunt, maar ook dat je weet waar je hulp kunt vinden. Als schuldhulpverlening werken we hier zoveel mogelijk naar toe. We betrekken de hulpvrager bij alles en willen hem/haar verantwoordelijkheid mee geven. We kijken realistisch wat haalbaar is. Soms is een duwtje al genoeg, soms is budgetbeheer onvermijdelijk of in een enkel geval is bewindvoering de enige oplossing. In principe is het altijd maatwerk en kijken we naar de te behalen zelfredzaamheid voor de hulpvrager.